در سال‌های اخیر، بانک مرکزی انگلستان (بانک انگلستان) با ایده معرفی «پوند دیجیتال» یا همان ارز دیجیتال بانک مرکزی (CBDC)، بحث‌های زیادی را به راه انداخته است. این پروژه از همان ابتدا با انتقادهای گسترده‌ای روبه‌رو شد؛ چرا که بسیاری از کارشناسان، سیاستمداران و حتی اقتصاددانان پیشین بانک انگلستان، این ایده را نه‌تنها غیرضروری بلکه هزینه‌بر و فاقد حمایت عمومی می‌دانند. در ادامه برای تحلیل کامل بازار همراه کالج پیپس باشید.

نخستین بار در سال ۲۰۲۱، بانک انگلستان و خزانه‌داری بریتانیا از طرح پوند دیجیتال رونمایی کردند. هدف این بود که پوند دیجیتال در کنار پول نقد و سپرده‌های بانکی، یک گزینه جدید برای پرداخت‌های روزمره باشد. اما از همان ابتدا، این سوال مطرح شد: آیا واقعاً مردم به چنین ارزی نیاز دارند؟

واقعیت این است که عادت‌های پرداخت مردم طی یک دهه اخیر به‌طور چشمگیری تغییر کرده است. پرداخت‌های نقدی که در سال ۲۰۱۳ بیش از نیمی از تراکنش‌ها را تشکیل می‌داد، تا سال ۲۰۲۳ به کمتر از ۱۲ درصد رسیده است. در عین حال، مردم به‌شکل گسترده به پرداخت‌های غیرنقدی، کارت‌های بانکی، کیف پول‌های دیجیتال و بانکداری موبایلی روی آورده‌اند. پس چرا دولت و بانک مرکزی باید به‌دنبال خلق یک پوند دیجیتال باشند که کارکردی مشابه همین ابزارهای موجود دارد؟

نگرانی‌های حریم خصوصی و انگیزه‌های پنهان

برخی کارشناسان معتقدند که ماجرای پوند دیجیتال، چیزی فراتر از خدمت به مردم است. نهادهایی مانند بانک مرکزی که نقش تاریخی آن‌ها به پول نقد گره خورده، به‌دنبال آن هستند که در دنیای بدون اسکناس هم جایگاه خود را حفظ کنند. در واقع، کاهش استفاده از پول نقد مستقیماً بر مدل درآمدی بانک انگلستان اثر می‌گذارد؛ چرا که درآمد حاصل از نگهداری اسکناس‌ها (سینیورج) یکی از منابع مهم درآمدی این نهاد است. پوند دیجیتال می‌تواند راهی برای حفظ این جریان درآمدی باشد.

اما در کنار انگیزه‌های اقتصادی، نگرانی‌های دیگری هم وجود دارد. بسیاری از شهروندان و نهادهای مدنی نگرانند که پوند دیجیتال راه را برای نظارت گسترده دولت بر تراکنش‌های مالی شخصی باز کند. در یک سیستم دیجیتال متمرکز که مستقیماً زیر نظر بانک مرکزی و به‌نوعی دولت قرار دارد، حریم خصوصی مالی شهروندان تا حد زیادی به خطر می‌افتد.

هزینه‌های سرسام‌آور بدون خروجی مشخص

از ابتدای کلید خوردن این پروژه، بانک انگلستان تاکنون بیش از ۲۴ میلیون پوند صرف تحقیقات و توسعه اولیه آن کرده است. با وجود این هزینه سنگین، هنوز هیچ پاسخ روشنی درباره ضرورت، مزایا و حتی کارکرد عملی این ارز ارائه نشده است. برخی از منتقدان، از جمله لرد فورسایت، این پروژه را راه‌حلی به‌دنبال مسئله توصیف کرده‌اند؛ پروژه‌ای که اول خلق شده و بعد تلاش شده برایش مسئله‌ای پیدا شود.

اعتراف به ابهامات از زبان رئیس بانک انگلستان

حتی شخص اندرو بیلی، رئیس بانک انگلستان، در اظهارات اخیر خود اعتراف کرده که پوند دیجیتال یک ضرورت قطعی نیست. این اعتراف از زبان بالاترین مقام پولی کشور، بر تردیدها درباره آینده این پروژه افزوده است. به گفته بیلی، هنوز هیچ دلیل قانع‌کننده‌ای برای اینکه پوند دیجیتال حتماً باید وجود داشته باشد، ارائه نشده است!

نگاهی به تجربه سایر کشورها نشان می‌دهد که علاقه‌مندی به ارزهای دیجیتال بانک مرکزی یک پدیده جهانی است. چین پروژه یوان دیجیتال را با سرعتی بالا پیش می‌برد و بانک مرکزی اروپا هم در حال بررسی یورو دیجیتال است. با این حال، بریتانیا رویکردی بسیار محتاطانه‌تر در پیش گرفته و هنوز حتی تصمیم قطعی برای اجرای این پروژه نگرفته است.

پوند دیجیتال در ظاهر نمادی از نوآوری و همگام شدن بانک انگلستان با تحولات عصر دیجیتال است، اما در عمل پروژه‌ای است که بیش از آنکه پاسخی به نیازهای واقعی جامعه باشد، تلاشی برای حفظ جایگاه و منافع نهادی بانک مرکزی است. هزینه‌های هنگفت، نگرانی‌های جدی درباره حریم خصوصی، و نبود تقاضای عمومی، همگی عواملی هستند که آینده این پروژه را در هاله‌ای از ابهام قرار داده‌اند. شاید بانک انگلستان و خزانه‌داری همچنان به بررسی و مشورت ادامه دهند، اما نشانه‌ها حاکی از آن است که پوند دیجیتال، بیشتر از آنکه راه‌حلی برای آینده باشد، نمادی از سردرگمی سیاست‌گذاران در مواجهه با دنیای دیجیتال است.

آخرین تحلیل بازارهای مالی در یک نگاه با کالج پیپس