در روزهای اخیر، بار دیگر ردپای نفت خام ایران و روسیه در بنادر چین به چشم می‌خورد. بازگشت محموله‌های نفتی این دو کشور، آن هم در شرایطی که تحت تحریم‌های شدید آمریکا قرار دارند، نشان‌دهنده پویایی بالای بازار نفت و توان بازیگران اصلی در دور زدن موانع تحمیلی است. این تحول که به‌ویژه از ماه مارس شتاب بیشتری گرفته، همزمان با ورود کشتی‌های جدیدی صورت گرفته که در فهرست تحریم‌ها قرار ندارند و با انگیزه کسب سودهای کلان، وارد میدان شده‌اند. در ادامه همراه کالج پیپس بزرگترین مرجع تخصصی اخبار فارکس و ارز دیجیتال باشید.

چین، به‌عنوان بزرگ‌ترین مصرف‌کننده و واردکننده نفت خام در جهان، از این روند سود برده است. بازگشت نفت ایران و روسیه به بازار چین، بخشی از نگرانی‌های مربوط به محدودیت عرضه را کاهش داده و به تعدیل نسبی قیمت‌های جهانی کمک کرده است. این در حالی است که از اکتبر سال گذشته، دولت آمریکا طی چندین مرحله، تحریم‌هایی را علیه ناوگان نفتکش‌ها و شرکت‌های مرتبط با صادرات نفت ایران و روسیه اعمال کرد که جریان صادرات نفت به مقصدهایی چون چین و هند را مختل کرده بود.

یکی از سنگین‌ترین بسته‌های تحریمی آمریکا که در ۱۰ ژانویه اجرا شد، بیش از ۱۴۰ نفتکش را هدف گرفت و تقریباً ۴۲ درصد از صادرات دریایی نفت خام روسیه را تحت فشار قرار داد. پیامد فوری این تحریم‌ها، افزایش چشمگیر هزینه حمل‌ونقل نفت از روسیه به چین بود؛ افزایش قیمتی که در نهایت زمینه‌ساز ورود کشتی‌های تازه‌نفس و غیرتحریمی به این مسیر شد.

در بازه زمانی ۱۱ ژانویه تا ۲۰ فوریه، حداقل ۱۷ نفتکش جدید که پیش‌تر خارج از چرخه تحریم بودند، وارد مسیر انتقال نفت خام ESPO از بندر «کوزمینو» در شرق دور روسیه به بنادر چین شدند. تحلیل‌گران بر این باورند که بخشی از این کشتی‌ها پیش از این در مسیرهای دیگری فعالیت داشتند یا به‌طور تخصصی در حمل فرآورده‌های نفتی مشارکت می‌کردند، اما اکنون به دلیل سود بالاتر، به تجارت نفت خام تغییر مسیر داده‌اند.

بررسی داده‌های سامانه‌های رصد نفتکش‌ها نیز نشان می‌دهد که دست‌کم ۱۱ کشتی جدید که سابقه حمل نفت روسیه به هند را داشتند، اکنون به شبکه انتقال نفت روسیه به چین پیوسته‌اند. کشتی‌هایی همچون «سرنا» و «ناکوسوس» از جمله شناورهایی هستند که نقش کلیدی در این تغییر مسیر ایفا کرده‌اند.

یکی از تاجران چینی که به‌طور مستقیم با تأمین‌کنندگان نفت روسیه همکاری دارد، در این‌باره گفته است: «افزایش هزینه‌های حمل‌ونقل بعد از اعمال تحریم‌ها، برای مالکان کشتی یک فرصت طلایی بود تا با ورود به بازار نفت روسیه، درآمدهای هنگفتی کسب کنند. در نتیجه برخی از شرکت‌های کشتیرانی حتی اقدام به خرید کشتی‌های بیشتر برای حضور فعال‌تر در این تجارت کردند.»

در حال حاضر، هزینه اجاره نفتکش‌های مسیر شرق دور روسیه به شمال چین به رقمی بین ۴ تا ۴.۵ میلیون دلار رسیده است؛ رقمی که نسبت به سال‌های گذشته رشد قابل توجهی نشان می‌دهد.

بررسی آمارهای حمل‌ونقل دریایی نشان می‌دهد که در ماه فوریه، میزان بارگیری نفت خام ESPO روسیه به چین، به ۹۲۰ هزار بشکه در روز رسیده است؛ رقمی که نسبت به ماه ژانویه که ۸۶۰ هزار بشکه در روز بود، افزایش قابل ملاحظه‌ای دارد.

در کنار نفت روسیه، ایران نیز توانسته صادرات نفت خود به چین را تقویت کند. اطلاعات موجود نشان می‌دهد که حجم صادرات نفت ایران به چین در فاصله اول تا بیستم فوریه، به حدود ۱.۴ میلیون بشکه در روز رسیده است. این در حالی است که در ژانویه، به‌دلیل فشارهای تحریمی، صادرات نفت ایران به چین به کمترین سطح خود در دو سال اخیر سقوط کرده و به کمتر از ۸۰۰ هزار بشکه در روز رسیده بود.

استان شاندونگ، به‌عنوان قطب پالایشگاهی چین، همچنان مقصد اصلی نفت ایران است و در ماه فوریه، حجم واردات نفت ایران به پالایشگاه‌های مستقل این استان از ۱.۱ میلیون بشکه در روز فراتر رفته است؛ رقمی که حتی از میانگین سالانه ۲۰۲۴ هم بالاتر است.

با این حال، برخی تحلیل‌گران بر این باورند که در صورت بازگشت دونالد ترامپ به قدرت در آمریکا، فشارهای تحریمی بر صادرات نفت ایران تشدید خواهد شد. این فشارها می‌تواند نه‌تنها جریان صادرات نفت ایران به چین را کاهش دهد، بلکه در میان‌مدت حتی تولید نفت ایران را نیز تحت‌تأثیر قرار داده و باعث افت سطح تولید کشور شود.

بازگشت پرقدرت نفت ایران و روسیه به بازار چین، بار دیگر نشان داد که سازوکارهای تحریمی آمریکا، اگرچه هزینه‌بر و پیچیده است، اما در نهایت نمی‌تواند کاملاً مانع جریان انرژی شود. هوشمندی بازیگران بازار، انعطاف‌پذیری مالکان نفتکش‌ها و عطش بی‌پایان چین برای تأمین انرژی، دست‌به‌دست هم داده‌اند تا تحریم‌های سختگیرانه را عملاً به چالشی برای خود آمریکا تبدیل کنند. در نهایت، این تحولات نه‌تنها بر بازار نفت آسیا، بلکه بر کل معادلات ژئوپلیتیک انرژی در سطح جهان تأثیرگذار خواهد بود؛ تاثیری که چشم‌انداز آینده آن، بیش از همیشه به بازیگران سیاسی، تصمیم‌های واشنگتن و پکن، و البته تغییرات احتمالی در کاخ سفید وابسته خواهد بود.

آخرین اخبار بازارهای مالی در یک نگاه با کالج پیپس