بانک ملی سوییس^[1]

بانک ملی سوئیس (SNB) بانک ملی سوئیس است که سیاست­های پولی را در این کشور تعیین می­کند. هدف اصلی این مأموریت اطمینان از ثبات قیمت­ها ضمن در نظر گرفتن تحولات اقتصادی است.

بانک ملی سوئیس در سال ۱۹۰۷ تاسیس شد. این بانک مسئول سیاست‌های پولی کشور سوئیس بوده و اسکناس‌های فرانک سوئیس را چاپ می‌کند. از سال ۲۰۱۵، بانک ملی سوئیس تبدیل به یک بانک خصوصی شده که کانتون‌های سوئیس (ایالات دولت فدرال سوئیس) سهامدار اصلی آن هستند. این بانک مانند بقیه بانک­های ملی، از ابزار سیاستهای پولی مختلفی برای فراهم کردن ثبات اقتصادی و نظارت بر رشد اقتصادی بهره می‌برد.

ساختار بانک ملی سوئیس

آنها یک مرجع کاملاً مستقل با کمیته ای سه نفره هستند که مسئول تعیین سیاست های پولی است. این کمیته متشکل از یک رئیس، یک نایب رئیس و یک نفر دیگر (عضو) است که هیئت مدیره SNB را تشکیل می­دهند. به دلیل کم بودن تعداد اعضای کمیته، کلیه تصمیمات براساس رأی اجماع است. هیئت مدیره حداقل هر سه ماه یکبار سیاست­های پولی را مورد بررسی قرار می­دهد، اما تصمیمات مربوط به سیاست­های پولی می­تواند در هر برهه از زمان گرفته و اعلام شود.

برخلاف بیشتر بانک های مرکزی دیگر، SNB یک هدف نرخ بهره رسمی تعیین نمی­کند، اما در عوض برای نرخ سه ماهه سوئیس Libor محدوده هدف تعیین می­کند.

اهداف بانک مرکزی

در دسامبر سال 1999، بانک ملی سوئیس (SNB) از تمرکز بر اهداف پولی (M3) به هدف تورمی کمتر از 2٪ تورم در سال تغییر یافت. این اقدام براساس شاخص قیمت ملی مصرف کننده (CPI) انجام شد.

اهداف پولی همچنان شاخص­های مهمی باقی مانده و توسط بانک مرکزی از نزدیک تحت نظارت قرار می­گیرند، زیرا اطلاعات مربوط به تورم طولانی مدت را ارائه می­دهند. این تمرکز تورمی جدید شفافیت بانک مرکزی را نیز افزایش می­دهد.

آنها در شرح وظایف خود به صراحت اظهار داشتند که: «اگر تورم در دوره ممیزی بیش از 2٪ باشد، بانک ملی تمایل به تقویت مواضع پولی خود خواهد داشت.» در صورت خطر تورم، بانک ملی سیاست پولی را شل می کند.

بانک ملی سوئیس (SNB) همچنین از نزدیک نرخ ارز را کنترل می کند، زیرا قدرت بیش از حد در فرانک سوئیس می­تواند شرایط تورمی ایجاد نماید. این امر به ویژه در برحه­های ریسک­گریزی^[2] جهانی صادق است، زیرا در این زمان­ها انتقال سرمایه به سوئیس افزایش می­یابد.

در نتیجه، بانک ملی سوئیس معمولاً طرفدار یک فرانک ضعیف است و در استفاده از مداخلاتش به عنوان ابزار نقدینگی مردد نیست. مقامات SNB با استفاده از روش­های مختلف از جمله اظهارات شفاهی در مورد نقدینگی، عرضه پول^[3] و ارز در فرانک مداخله می­کنند.

ابزار های سیاست گذاری بانک ملی سوئیس

بانک ملی سوئیس (Swiss National Bank – SNB) از ابزارهای مختلف سیاست‌گذاری پولی برای دستیابی به اهداف اقتصادی خود استفاده می‌کند. این بانک به عنوان نهاد مسئول سیاست پولی سوئیس، به‌ویژه با تمرکز بر تثبیت قیمت‌ها و حفظ ثبات اقتصادی، عمل می‌کند. ابزارهای اصلی سیاست پولی بانک ملی سوئیس شامل موارد زیر هستند:

1. نرخ بهره هدف (Target Interest Rate)

یکی از اصلی‌ترین ابزارهای بانک ملی سوئیس تعیین نرخ بهره هدف است. این نرخ بهره به صورت نرخ بهره برای سپرده‌های دیداری (Sight Deposit Rate) تعیین می‌شود، که به عنوان نرخ بهره اصلی برای تنظیم نقدینگی در بازار پول به کار می‌رود. با تغییر این نرخ، SNB می‌تواند بر هزینه‌های وام‌دهی و شرایط پولی تأثیر بگذارد:

• کاهش نرخ بهره: این اقدام به افزایش نقدینگی و تشویق سرمایه‌گذاری و مصرف منجر می‌شود.
• افزایش نرخ بهره: هدف از این کار کاهش نقدینگی و کنترل تورم است.

1. سیاست نرخ بهره منفی (Negative Interest Rate Policy)

از دسامبر 2014، بانک ملی سوئیس نرخ بهره سپرده‌های دیداری را به حالت منفی درآورد، که یکی از اقدامات غیرمتعارف برای مقابله با نرخ تورم پایین و محافظت از ارزش فرانک سوئیس بود. این اقدام با هدف تشویق بانک‌ها و سرمایه‌گذاران به استفاده از نقدینگی در اقتصاد به جای نگهداری پول نقد انجام شد.

1. عملیات بازار باز (Open Market Operations)

عملیات بازار باز یکی دیگر از ابزارهای مهم بانک ملی سوئیس است. این عملیات شامل خرید و فروش اوراق قرضه و دیگر دارایی‌های مالی در بازار باز است که به کنترل نقدینگی و نرخ بهره کمک می‌کند. SNB از طریق این عملیات:

• تأمین نقدینگی: با خرید دارایی‌ها نقدینگی را در بازار افزایش می‌دهد.
• کنترل تورم: با فروش دارایی‌ها نقدینگی را کاهش می‌دهد تا فشار تورمی کنترل شود.

1. تعدیل نقدینگی (Liquidity Adjustment Facilities)

بانک ملی سوئیس ابزارهای مختلفی برای تنظیم نقدینگی در سیستم بانکی دارد، از جمله وام‌دهی کوتاه‌مدت به بانک‌های تجاری از طریق تزریق یا جذب نقدینگی. این ابزار به SNB اجازه می‌دهد که به سرعت به شرایط بحرانی یا نیازهای فوری نقدینگی پاسخ دهد.

1. مدیریت نرخ ارز (Exchange Rate Management)

بانک ملی سوئیس برای محافظت از اقتصاد سوئیس و حفظ رقابت‌پذیری، به طور تاریخی به مدیریت نرخ ارز علاقه‌مند بوده است. به خصوص در دوره‌های بحران مالی، SNB مداخله در بازار ارز را به عنوان ابزاری برای جلوگیری از تقویت بیش از حد فرانک سوئیس به کار برده است.

• تضعیف فرانک سوئیس: در صورت تقویت شدید فرانک، SNB ممکن است با خرید ارزهای خارجی، ارزش فرانک را کاهش دهد تا از صادرات و رشد اقتصادی حمایت کند.

در سال 2011، SNB نرخ حداقل برابری 1.20 فرانک در برابر یورو را به عنوان یک ابزار سیاست‌گذاری معرفی کرد که تا ژانویه 2015 ادامه داشت.

1. مدیریت ذخایر ارزی (Foreign Exchange Reserves Management)

SNB به طور فعال ذخایر ارزی خود را مدیریت می‌کند. این ذخایر نه تنها برای حمایت از سیاست‌های ارزی و پایدارسازی نرخ ارز، بلکه برای تأمین نقدینگی در مواقع اضطراری و مقابله با شوک‌های مالی بین‌المللی به کار می‌رود. ذخایر ارزی بانک شامل سبدی از ارزهای خارجی، اوراق قرضه و سایر دارایی‌های مالی بین‌المللی است.

1. اطلاعات پیش‌بینی و ارتباطات سیاست‌گذاری (Forward Guidance)

بانک ملی سوئیس به صورت شفاف در مورد انتظارات اقتصادی و تصمیمات آینده سیاست پولی خود اطلاع‌رسانی می‌کند. این ابزار برای هدایت انتظارات بازارها و تثبیت شرایط اقتصادی به کار می‌رود. SNB گزارش‌ها و تحلیل‌های اقتصادی دوره‌ای منتشر می‌کند تا بازارها را در مورد وضعیت اقتصادی و مسیر آتی سیاست‌های پولی آگاه کند.

1. تعدیل ذخایر بانکی (Reserve Requirement Adjustments)

بانک ملی سوئیس می‌تواند از طریق تنظیم میزان ذخایر الزامی بانک‌ها در بانک مرکزی، بر حجم نقدینگی و توانایی وام‌دهی بانک‌ها تأثیر بگذارد. هرگونه تغییر در میزان این ذخایر می‌تواند به عنوان یک ابزار برای کنترل حجم پول در گردش عمل کند.

1. خطوط اعتباری اضطراری (Emergency Credit Lines)

در شرایط بحران مالی یا نیاز فوری، بانک ملی سوئیس می‌تواند به بانک‌ها و مؤسسات مالی خطوط اعتباری اضطراری اعطا کند. این ابزار به منظور جلوگیری از کمبود نقدینگی و تضمین ثبات سیستم بانکی به کار می‌رود.

محدوده نرخ بهره هدف

به طور سنتی، بانک ملی سوئیس با تعیین محدوده­ای برای نرخ بهره سه ماهه خود، معروف به نرخ سوئیس فرانک لیبر، سیاست­های پولی خود را اعمال می­کند.

طبق قوانین بانک ملی سوئیس، « Libor نرخ بهره مرجع در بازار بین بانکی برای وام های بدون وثیقه است.» این نرخ یک میانگین کوتاه شده از نرخ­های 12 بانک پیشرو است و هر روز توسط انجمن بانکداران انگلیس منتشر می­شود. بانک ملی بطور منظم دامنه هدف خود را منتشر می­کند. به طور معمول، این محدوده بیش از 1 درصد می­باشد و هدف بانک ملی سوییس به طورکلی نگاه داشتن نرخ Libor در وسط محدوده است.

بانک ملی سوئیس ارزیابی­های اقتصادی و پولی خود را سه ماهه انجام می­دهد و در آن سیاست پولی خود را بررسی و منتشر می­کند. گاهی در صورت ایجاد شرایط ضروری، دامنه هدف Libor را نیز در بین این ارزیابی­های سه ماهه تنظیم می­کند و دلایل تصمیمات خود را در بیانیه های مطبوعاتی بیان می­کند.

عملیات بازار باز بانک ملی سوئیس

معاملات repo مهمترین ابزار سیاست پولی بانک ملی سوییس است. معامله repo شامل گیرنده نقدی (وام گیرنده) است که اوراق بهادار را به یک ارائه دهنده پول نقد (وام دهنده) می­فروشد ، در حالی که توافق می­کند اوراق بهادار از همان نوع و مقدار دیگر را در تاریخ دیگری خریداری کند. این ساختار مشابه وام تضمینی است که به موجب آن شخص گیرنده پول باید سود ارائه دهنده وجه نقد را پرداخت کند. این معاملات repo سررسید بسیار کوتاهی دارند که از یک روز تا چند هفته متغیر است.

SNB از این معاملات repo برای دستکاری حرکت­های نامطلوب در نرخ Libor سه ماهه استفاده می کند.

برای جلوگیری از افزایش نرخ Libor سه ماهه بالاتر از هدف SNB ، این بانک نقدینگی اضافی را از طریق معاملات repo با نرخ­های پایین­تر repo به بانک­های تجاری عرضه می­کند و در اصل نقدینگی اضافی ایجاد می­کند. برعکس، SNB می­تواند با افزایش نرخ بازخرید، نقدینگی را کاهش دهد یا باعث افزایش نرخ Libor سه ماهه شود.

بانک ملی سوییس علاوه بر تصمیمات سه ماهه در سیاست­های پولی، یک بولتن سه ماهه با ارزیابی دقیق وضعیت فعلی اقتصاد و بررسی سیاست های پولی منتشر می کند. یک بولتن ماهانه نیز حاوی مروری کوتاه بر تحولات اقتصادی منتشر می­نماید.

بررسی این گزارش­ها از اهمیت زیادی برخوردار است، زیرا ممکن است حاوی اطلاعاتی درباره تغییرات ارزیابی SNB از اقتصاد و راهنمایی در مورد سیاست های پولی باشد.

پیاده سازی و کنار گذاشتن نسبت ثابت EUR / CHF=1.20

بعد از رشد قیمتی فرانک سوییس پس از بحران اقتصادی اروپا ، بانک ملی سوییس تصمیم گرفت از رشد ارزش پولش جلوگیری کند و نسبت EUR / CHF=1.20 را ثابت حفظ نماید.کسی فکرش را نمی­کرد که یکی از تحولات اساسی در بازار ارز، تصمیم بانک ملی سوئیس در مورد پیاده­سازی و بعدا رها کردن نسبت ثابت EURCHF باشد.

این تصمیم صنعت ارز را دگرگون کرد ، بسیاری از کارگزاران را ورشکست کرد و منجر به اعمال مقررات سختگیرانه در سراسر جهان شد. بانک ملی سوییس که با عدم اطمینان زیادی در بازارهای مالی روبرو بود، ارزش ارزی بیش از حد و خطرهای تورم در سال 2011، حداقل نرخ ارز را 1.2 فرانک برای هر یورو معرفی کرد. در آن زمان، این بانک متعهد شد که برای حفظ این نسبت، فرانک را به مقدار نامحدود بفروشد.

هدف این کار، ایجاد ثبات در اقتصاد سوئیس با محدود کردن رشدِ فرانک بود. با این حال، در ژانویه 2015، احتمال تسهیل کمی بانک مرکزی اروپا، بانک ملی سوییس را به کنار گذاشتن این نسبت سوق داد.

همچنین در این مدت ذخایر ارزی قابل توجهی انباشته شده بود که منتقدان را عصبانی می­کرد، اما مهمتر از همه، ارزش فرانک طی سالها کمتر از ارزش واقعی نگه داشته شده بود و این عامل سبب می­شد انگیزه­ی کمتری برای بانک ملی سوئیس جهت ثابت نگه داشتن اجباری نسبت یورو به فرانک می­داد. سرانجام بانک ملی سوییس تصمیم کاملاً غافلگیرکننده­ای گرفت و باعث کاهش 30 درصدی EURCHF در یک روز شد. بسیاری از کارگزاران ارز آمادگی این اقدام را نداشتند و در نتیجه متحمل خسارات زیادی شدند.

تاثیر تغییر نرخ بهره بر اقتصاد

بانک ملی سوئیس نرخ‌های بهره را زمانی پایین می‌آورد که قصد تحریک اقتصاد (تولید ناخالص داخلی) را داشته باشد و هنگامی آن را افزایش می‌دهد که هدفش کنترل تورم در یک اقتصاد بیش از حد فعال و بالاتر از ظرفیت باشد.

کاهش نرخ‌های بهره به شیوه‌های زیر اقتصاد را تحریک می‌کند:

1. کسب و کارها می‌توانند وام گرفته و در پروژه هایی سرمایه‌گذاری کنند که از طریق آنها بتوانند مبالغ بیشتری از نرخ ریسک استقراض کسب کنند.
2. وقتی نرخ بهره‌ها پایین باشند، بازار سهام با نرخ تنزیل کمتری ارزش‌گذاری می‌شود و باعث اقبال عمومی به بازار سهام شده که خود باعث به وجود آمدن اثر ثروت (و در نتیجه تقاضای بیشتر در اقتصاد) می گردد.
3. مردم در اقتصاد سرمایه‌گذاری بیشتری کرده (در سهام و دارایی های دیگر) چراکه از این دارایی‌ها می‌توانند سود بیشتری نسبت به نرخ بهره‌های پایین فعلی کسب کنند.

جمعبندی

بانک ملی سوئیس از ترکیبی از ابزارهای متعارف و غیرمتعارف برای دستیابی به ثبات قیمت‌ها و حفظ ارزش فرانک سوئیس استفاده می‌کند. این ابزارها از جمله نرخ بهره، مدیریت نقدینگی، عملیات بازار باز، و حتی مدیریت نرخ ارز، به SNB اجازه می‌دهد که در برابر شوک‌های اقتصادی و مالی به سرعت واکنش نشان دهد و از ثبات اقتصادی سوئیس حمایت کند.

1. The Swiss National Bank (SNB) ↑
2. Risk aversion

   ریسک گریزی بمعنای عدم تمایل به معامله‌ای پرسود ولی با ریسک بالا و ترجیح دادن معامله‌ای با سود کم‌تر، ولی امنیت بیشتر می‌باشد. از دیدگاه روانشناسی معمول، ریسک پذیری یک نفر به عوامل متعدد درونی و بیرونی بستگی خواهد داشت، ولی همه این عوامل به احساس امنیت شخص باز می‌گردد. ↑

3. Money Supply

   عرضه‌ پول به میزان کل موجودی ارزی و دیگر ابزارهای نقدی در گردش در اقتصاد یک کشور در یک زمان مشخص اطلاق می‌شود. عرضه‌ی پول مربوط به یک اقتصاد می‌تواند شامل پول نقد، سکه‌ها و موجودی‌های نگه‌داشته‌شده در حساب‌های جاری و پس‌انداز باشد. اقتصاددانان به عرضه‌ پول نگاه می‌کنند و از تحلیل خود بهره می‌برند تا به وسیله‌ی کنترل نرخ سود‌ها و افزایش یا کاهش میزان پول در جریان در اقتصاد، سیاست‌هایی را پیرامون آن شکل دهند. عرضه‌ پول بازتابی از انواع مختلف نقدینگی است که هر نوعی از پول در اقتصاد دارد. ↑