پادشاهی متحد بریتانیا

کشور انگلیس یکی از کشورهای بسیار پیشرفته در زمینه تولید و صنعت محسوب می‌شود. این کشور دارای فضای خدماتی بسیار مدرن است. به لحاظ جغرافیایی انگلیس از شمال با اسکاتلند و از غرب با ولز هم‌مرز است. مرزهای آبی این کشور در شمال غرب دریای ایرلند، در جنوب غرب دریای سلتی و در شرق دریای شمال است و در جنوب نیز کانال مانش آن را از بخشهای دیگر اروپا و کشور فرانسه جدا می‌کند. شهر لندن پایتخت انگلستان و در عین حال پایتخت پادشاهی بریتانیا است. پرآب‌ترین رود انگستان، رود تیمز است که از میان شهر لندن می‌گذرد و به دریای شمال می‌ریزد. واحد پول در کشور انگلیس پوند استرلینگ است.

نظام سیاسی در انگلستان به عنوان بخشی از پادشاهی متحده بریتانیا، سلطنت مشروطه و نظام پارلمانی است. از سال ۱۷۰۷ به بعد یعنی زمانی که لایحه اتحاد ۱۷۰۷ موجب اجرایی شدن مفاد پیمان اتحادیه شد و انگلستان و اسکاتلند را به شکل پادشاهی بریتانیای کبیر با یکدیگر متحد کرد چیزی به نام دولت انگلستان وجود نداشته‌است. قبل از این اتحاد، انگلستان توسط پادشاه آن و پارلمان انگلستان اداره می‌شد. امروزه انگلستان به‌طور مستقیم توسط پارلمان بریتانیا اداره می‌شود در حالیکه دیگر کشورهای اتحادیه بریتانیا دولت خود را دارند. در مجلس عوام که مجلس سفلای پارلمان بریتانیا مستقر در کاخ وستمینستر است ۵۳۲ عضو از مجموع ۶۵۰ عضو پارلمان متعلق به حوزه‌های انتخابیه انگلستان هستند.

نگاه کلی به اقتصاد انگلستان

بر اساس صندوق بین المللی پول انگلیس ششمین اقتصاد بزرگ جهان است که تولید ناخالص داخلی تقریباً 3 تریلیون دلار آمریکا در سال 2019 ارزیابی شده است.

اقتصاد انگلیس با داشتن یکی از پویاترین بانکهای مرکزی در جهان، از سالها رشد شدید، بیکاری کم ، گسترش تولید و مصرف انعطاف پذیر بهره مند می­باشد. در این کشور قدرت مصرف کننده عمدتاً به دلیل بازار قوی مسکن بوده است.

انگلیس یک اقتصاد خدمات گرا است، به گونه­ای که تولید اگرچه به طور فزاینده ای در حال رشد است اما بخش کوچکتر یعنی فقط معادل یک پنجم از تولید ناخالص داخلی را به خود اختصاص داده است.

سیستم بازار سرمایه انگلستان یکی از پیشرفته­ترین سیستم ها است. در جهان، سرمایه گذاری و بانکداری قوی ترین عوامل موثر در تولید ناخالص داخلی است.

اگرچه عمده تولید ناخالص داخلی انگلیس از خدمات است، اما همچنین یکی از بزرگترین تولیدکنندگان و صادرکنندگان گاز طبیعی است. صنعت تولید انرژی 10٪ از تولید ناخالص داخلی را تشکیل می­دهد که یکی از بالاترین میزان بین سایر کشورهای صنعتی است. این امر از اهمیت ویژه ای برخوردار است، زیرا افزایش قیمت انرژی (مانند نفت) به طور چشمگیری به نفع تعداد زیادی از صادرکنندگان نفت انگلیس خواهد بود. (انگلستان به دلیل اختلالات در دریای شمال در سال 2003 برای مدت کوتاهی وارد کننده خالص نفت شد، اما اکنون وضعیت خود را به عنوان صادر کننده خالص نفت از سر گرفته است.)

به طورکلی، انگلستان وارد کننده خالص کالا با کسری تجاری مداوم است. بزرگترین شریک تجاری آن اتحادیه اروپا است که تجارت بین دو حوزه بیش از 50٪ از کل فعالیتهای واردات و صادرات این کشور را تشکیل می­دهد. ایالات متحده، به تنهایی، همچنان بزرگترین شریک تجاری انگلستان است.

بررسی اقتصادی انگلستان

اقتصاد انگلستان یکی از بزرگترین و پیچیده‌ترین اقتصادهای جهان است و تحت تأثیر عوامل متعددی قرار دارد.

پادشاهی انگلستان در سال 2019 از نظر تولید ناخالص داخلی رتبه 6 در جهان قرار داشته است. این کشور همچنین در رتبه 10 در صادرات کل و رتبه 4 در کل واردات کل قرار داشته، و نیز رتبه 23 اقتصادی از نظر سرانه تولید ناخالص داخلی را از آن خود کرده بود. اقتصاد انگلستان رتبه 14 پیچیده­ترین اقتصاد دنیا براساس شاخص پیچیدگی اقتصادی (ECI) می­باشد.

پیشینه تاریخی

انگلستان به عنوان اولین کشور صنعتی جهان، نقش برجسته‌ای در انقلاب صنعتی قرن 18 ایفا کرد. توسعه صنایع سنگین مانند فولاد و کشتی‌سازی، و به‌کارگیری نیروی کار از مستعمرات، اقتصاد کشور را تقویت کرد. پس از جنگ جهانی دوم، انگلستان به بازسازی اقتصادی و تأسیس دولت رفاه پرداخت و نقش دولت در اقتصاد افزایش یافت. با این حال، در دهه‌های 1970 و 1980، تورم بالا و رکود اقتصادی منجر به تغییرات عمده اقتصادی شد که شامل سیاست‌های نئولیبرالی مارگارت تاچر، مانند خصوصی‌سازی و مقررات‌زدایی بود. این سیاست‌ها رشد اقتصادی را تسریع کرد اما به افزایش نابرابری نیز منجر شد.

وضعیت کنونی(2024)

اقتصاد انگلستان در سال‌های اخیر با چالش‌های متعددی روبرو شده است. یکی از مهم‌ترین تحولات اقتصادی خروج این کشور از اتحادیه اروپا (برگزیت) بود که بر تجارت، سرمایه‌گذاری و رشد اقتصادی تأثیر منفی گذاشت. از جمله نتایج آن، افزایش موانع تجاری با اتحادیه اروپا و کاهش نیروی کار مهاجر بود که بر بهره‌وری و برخی صنایع مانند کشاورزی و ساخت‌وساز اثرگذار بوده است.

از طرفی، پاندمی کرونا نیز به یک بحران اقتصادی منجر شد و نرخ رشد تولید ناخالص داخلی(GDP) انگلستان به شدت کاهش یافت. پس‌انداز خانوارها به دلیل عدم اطمینان نسبت به آینده افزایش یافت و مصرف به خصوص در بخش‌های غیرضروری به شدت افت کرد. افزایش نرخ بهره بانکی که برای مهار تورم اعمال شده، از دیگر عوامل کاهش مصرف و رشد اقتصادی بوده است​.

تورم یکی از چالش‌های اصلی اقتصاد انگلستان در سال 2024 است. این اقدام در کنار سیاستهای تسهیلی جهت کمک به مردم در دوره کرونا و سپس افزایش قیمت انرژی و هزینه‌های زندگی به دلیل جنگ اوکراین و فشارهای زنجیره تأمین جهانی، منجر به بالا رفتن تورم و کاهش قدرت خرید مردم شد​. بانک انگلستان برای کنترل تورم، نرخ بهره را به میزان قابل‌توجهی افزایش داد. با سیاستهای انقباضی در نهایت توانست تورم را تا حد زیادی کاهش دهد. حالا با توجه به فشار سنگینی که به اقتصاد بریتانیا امده، بانک مرکزی در صدد است تا نرخ بهره را کاهش دهد.

چشم‌انداز آینده

در آینده نزدیک، انتظار می‌رود که رشد اقتصادی انگلستان همچنان محدود باقی بماند. پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که مصرف خانوارها به کندی افزایش خواهد یافت، زیرا پس‌اندازهای بیشتر و هزینه‌های زندگی بالا به کاهش تقاضا منجر می‌شود. همچنین، برگزیت و کاهش سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی باعث محدود شدن رشد اقتصادی انگلستان شده است.

اما انگلستان همچنان تلاش می‌کند که از طریق اصلاحات مالیاتی و حمایت از صنایع استراتژیک مانند فناوری‌های نوین و انرژی‌های تجدیدپذیر، جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی را افزایش دهد و رقابت‌پذیری خود را حفظ کند. همچنین، افزایش سالمندی جمعیت نیاز به اصلاحات در سیستم‌های بازنشستگی و بهداشتی دارد، که ممکن است تأثیرات بلندمدت بر بودجه دولت و اقتصاد بگذارد​.

در مجموع، اقتصاد انگلستان در دوران چالش‌برانگیزی قرار دارد، و تصمیمات اقتصادی و سیاسی در سال‌های آینده نقش مهمی در تعیین مسیر این کشور خواهند داشت.

صنعت یا خدمات؟

اقتصاد بریتانیا نیز به‌طور عمده خدمات‌محور است. بخش خدمات بیش از 80 درصد از تولید ناخالص داخلی بریتانیا را تشکیل می‌دهد. در این میان، خدمات مالی و بانکی، به‌ویژه در لندن، از مهم‌ترین بخش‌های اقتصادی هستند و بریتانیا را به یکی از مراکز مالی برجسته جهان تبدیل کرده‌اند. همچنین، بخش‌های دیگری چون گردشگری، آموزش، خدمات حرفه‌ای و تکنولوژی در اقتصاد بریتانیا نقش مهمی ایفا می‌کنند.

بخش صنعت نیز، هرچند کوچک‌تر از بخش خدمات است، اما در زمینه‌هایی چون صنایع خودروسازی، هوافضا، داروسازی و انرژی (به‌ویژه انرژی‌های تجدیدپذیر) از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

سکتورهای کلیدی اقتصاد انگلستان

اقتصاد انگلستان شامل چندین بخش کلیدی است که هر یک در توسعه اقتصادی این کشور نقش مهمی دارند. این بخش‌ها عبارتند از:

1. بخش خدمات (Services)

• مالی و بانکی: لندن به عنوان یکی از بزرگ‌ترین مراکز مالی جهان، میزبان بانک‌ها و موسسات مالی بزرگ مانند HSBC، Barclays، و Lloyds Banking Group است. همچنین، بورس لندن (LSE) از مهم‌ترین بورس‌های جهانی است.
• خدمات حرفه‌ای: شرکت‌های مشاوره و حسابداری مانند Deloitte، PwC و KPMG در بریتانیا فعالیت گسترده‌ای دارند و خدمات مالی و مشاوره‌ای ارائه می‌دهند.
• گردشگری و هتلداری: لندن با جاذبه‌هایی مانند برج لندن، موزه بریتانیا و کاخ باکینگهام، یکی از مقاصد اصلی گردشگری در اروپا و جهان است. بخش گردشگری بریتانیا سالانه میلیاردها پوند درآمدزایی می‌کند.

1. صنعت (Industry)

• صنعت خودروسازی: بریتانیا میزبان برندهای معروف خودروسازی مانند Jaguar Land Rover، Mini و Aston Martin است. این صنعت، با وجود رقابت جهانی، از لحاظ نوآوری و کیفیت شناخته شده است.
• هوافضا: شرکت‌های بزرگی مانند Rolls-Royce و BAE Systems در زمینه تولید موتور هواپیما و تجهیزات دفاعی نقش برجسته‌ای دارند و به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین تامین‌کنندگان تجهیزات هوافضا در جهان شناخته می‌شوند.
• داروسازی: شرکت‌های دارویی بزرگ مانند GlaxoSmithKline (GSK) و AstraZeneca در انگلستان مستقر هستند و به توسعه داروهای نوآورانه و تحقیقات پزشکی مشغولند.

1. کشاورزی و تولیدات غذایی (Agriculture and Food Production)

• کشاورزی: انگلستان یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان محصولات کشاورزی در اروپا است و محصولات کشاورزی مهمی همچون گندم، جو و سیب‌زمینی تولید می‌کند.
• تولیدات غذایی: صنایع غذایی بریتانیا برندهایی همچون Unilever، Cadbury و Nestlé UK را شامل می‌شود که به تولید و صادرات محصولات غذایی به دیگر نقاط جهان مشغولند.

1. انرژی (Energy)

• نفت و گاز: بخش نفت و گاز بریتانیا که عمدتاً در دریای شمال فعالیت دارد، از منابع مهم انرژی کشور محسوب می‌شود و شرکت‌های بزرگی همچون BP و Shell در این حوزه فعال‌اند.
• انرژی‌های تجدیدپذیر: بریتانیا در انرژی‌های بادی، به‌ویژه در سواحل خود، سرمایه‌گذاری کرده است و پروژه‌هایی مانند Hornsea Project (یکی از بزرگ‌ترین نیروگاه‌های بادی دریایی) را در اختیار دارد.

1. فناوری و نوآوری (Technology and Innovation)

• فناوری اطلاعات و ارتباطات: شهرهایی مانند لندن و کمبریج به قطب‌های فناوری اطلاعات تبدیل شده‌اند و شرکت‌های بزرگی مانند Arm Holdings و DeepMind در حوزه فناوری و هوش مصنوعی در بریتانیا فعالیت می‌کنند.
• تحقیقات و توسعه علمی: بریتانیا در زمینه‌های علمی و فناوری، از جمله هوش مصنوعی، بیوتکنولوژی و نانوتکنولوژی، پیشرو است و دانشگاه‌های معتبر آن مانند دانشگاه آکسفورد و کمبریج در این پیشرفت‌ها سهم به‌سزایی دارند.

بازار مسکن انگلستان

بازار مسکن در انگلستان یکی از بازارهای پررونق و در عین حال پرنوسان است. افزایش قیمت مسکن باعث شده که توان خرید مردم کاهش یابد و برخی افراد نتوانند به آسانی وارد بازار شوند. تغییرات نرخ بهره و شرایط اقتصادی می‌تواند تأثیر زیادی بر بازار مسکن داشته باشد.

شرکای تجاری بریتانیا

مهم‌ترین شرکای صادراتی بریتانیا

• ایالات متحده: آمریکا یکی از بزرگ‌ترین مقصدهای صادراتی بریتانیا است. کالاهایی مانند وسایل نقلیه موتوری، محصولات شیمیایی، ماشین‌آلات و محصولات دارویی به ایالات متحده صادر می‌شوند.
• اتحادیه اروپا: علی‌رغم خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا، کشورهای عضو اتحادیه اروپا همچنان از مهم‌ترین شرکای تجاری بریتانیا هستند. آلمان، فرانسه و هلند از جمله کشورهای اصلی در تجارت با بریتانیا هستند.
• چین: در سال‌های اخیر، تجارت بریتانیا با چین افزایش یافته و این کشور به یکی از شرکای مهم تجاری بریتانیا تبدیل شده است.

مهم‌ترین شرکای وارداتی بریتانیا

• اتحادیه اروپا: بخش عمده‌ای از واردات بریتانیا از اتحادیه اروپا می‌آید. محصولات غذایی، خودروها، مواد شیمیایی و دارویی از مهم‌ترین اقلام وارداتی از اروپا به بریتانیا هستند.
• چین: چین یکی از تأمین‌کنندگان اصلی کالاهای مصرفی، تجهیزات الکترونیکی و صنعتی برای بریتانیا است.
• ایالات متحده: بریتانیا محصولات فناورانه، ماشین‌آلات و مواد خام از ایالات متحده وارد می‌کند.

چالش‌ها و فرصت‌های پوند انگلستان

چالش‌ها

• تأثیر برگزیت: خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا تأثیرات زیادی بر اقتصاد این کشور و ارزش پوند گذاشته است. عدم قطعیت‌های مربوط به توافقات تجاری و شرایط اقتصادی پس از برگزیت همچنان بر نوسانات پوند تأثیرگذار است. با گذشت زمان، چالش‌های ناشی از برگزیت همچنان در زمینه‌هایی مانند مهاجرت، بازار کار، تجارت و ارزش پوند ادامه دارد. این کشور باید راه‌حل‌های مؤثری برای جذب سرمایه‌گذاری و ایجاد روابط تجاری جدید پیدا کند.
• تورم و سیاست‌های پولی: افزایش تورم در بریتانیا می‌تواند به چالش‌های اقتصادی و رشد ارزش پوند منجر شود و بلعکس در صورت کاهش تورم و کاهش نرخ بهره می توان انتظار نزول پوند را داشت. بانک انگلستان با تعیین سیاست‌های پولی و نرخ بهره به کنترل تورم و حفظ پایداری اقتصادی می‌پردازد.
• پیری جمعیت: انگلستان با جمعیتی رو به پیری روبه‌رو است و این موضوع هزینه‌های تامین اجتماعی و بهداشت را افزایش می‌دهد.
• تحولات تکنولوژیکی: سرمایه‌گذاری در تکنولوژی‌های جدید و حفظ رقابت‌پذیری در حوزه‌هایی مانند فین‌تک و بیوتکنولوژی از جمله اهداف اقتصادی انگلستان است.
• تغییرات اقلیمی و انرژی: انگلستان متعهد به کاهش انتشار کربن و توسعه منابع انرژی تجدیدپذیر است، که می‌تواند فرصت‌های اقتصادی جدیدی ایجاد کند، اما هزینه‌هایی نیز دارد.

فرصت‌ها

• رشد بخش مالی: لندن همچنان یکی از مهم‌ترین مراکز مالی جهان است و این امر به جذب سرمایه‌گذاری‌های بین‌المللی و افزایش تقاضا برای پوند کمک می‌کند.
• افزایش تجارت بین‌المللی: با افزایش روابط تجاری بریتانیا با کشورهایی مانند ایالات متحده و چین، فرصت‌های بیشتری برای رشد اقتصادی و تقویت پوند وجود دارد.