انواع مختلف بازارها در فارکس: صفر تا صد
- اقتصاد درس اول
- کالج پیپس
- 8 دقیقه
بازار ارز (فارکس) جایی است که بانکها، شرکتها و افراد به خرید، فروش یا مبادله ارز میپردازند. فارکس بزرگترین بازار مالی در جهان است، طبق آخرین دادههای قابل ارائه شده در سال 2023، معاملات روزانه جهانی 9/7 تریلیون دلار بوده است. انواع مختلف بازارها در فارکس وجود دارد که هرکدام ویژگیها و مزایای خاص خود را دارند. در این نوشتار مروری بر انواع مختلف بازارها در فارکس و ویژگی هرکدام از این بازارها خواهد شد.
فهرست مطالب
Toggleتاریخچه فارکس
بازار فارکس تحت سلطه یک صرافی بازار واحد نیست، بلکه شامل یک شبکه جهانی از رایانهها و کارگزاران از سراسر جهان است. کارگزاران فارکس نیز بهعنوان بازارساز عمل میکنند و ممکن است برای جفت ارزی که با رقابتیترین پیشنهاد در بازار متفاوت است، پیشنهادات و قیمتها را ارسال کنند. بازار فارکس یک بازار خارج از بورس (Over-The-Counter | OTC) است. این بدان معناست که تجارت بدون یک صرافی متمرکز انجام میشود. ارزها بین کسانی که در حال معامله هستند حرکت میکنند، اگرچه با حمایت کارگزارانی که ابزارهای لازم را برای انجام این کار فراهم میکنند. مقدار قابل توجهی از معاملات بین بانکی فارکس وجود دارد که به تعیین نوسانات در نرخ ارز کمک میکند. بانکهای بزرگ، ارزها را برای پوشش ریسک، تنظیم ترازنامه و تجارت از جانب مشتریان معامله میکنند. تا پیش از جنگ جهانی اول، ارزها به فلزات گرانبها مانند طلا و نقره متصل بودند. در طول رکود بزرگ و جنگ جهانی دوم، این سیستم فروپاشید و با توافقنامه برتون وودز جایگزین شد. دومی دو سازمان بین المللی مرتبط با فعالیتهای اقتصادی جهانی ایجاد کرد: صندوق بین المللی پول و بانک بین المللی بازسازی و توسعه، که معمولاً به عنوان بانک جهانی شناخته میشود. نشست برتون وودز همچنین موافقتنامه عمومی تعرفهها و تجارت را تولید کرد. این سیستم جدید همچنین طلا را با دلار آمریکا به عنوان میخ ارزهای بین المللی جایگزین کرد. به نوبه خود، دولت ایالات متحده قول داد که از دلار خود با ذخایر معادل طلا پشتیبانی کند. با این حال، سیستم ارزی برتون وودز در سال 1971 هنگامی که رئیس جمهور ایالات متحده، ریچارد نیکسون، تبدیل دلار به طلا را به حالت تعلیق درآورد، متوقف شد. از آن زمان به بعد، بازار فارکس تحت تاثیر پیشرفتهای تکنولوژیکی، تحولات نظارتی و رویدادهای اقتصادی، دستخوش تغییرات قابلتوجهی شده است. ارزها دارای نرخ ارز شناور آزاد هستند که بر اساس عرضه و تقاضا در بازارهای بین المللی تعیین میشود. علیرغم تغییرات بسیاری از سال 1971، دلار ایالات متحده همچنان ارز ذخیره غالب جهان است. پس از دلار نیز به ترتیب یورو، پوند و ین در ردههای بعدی قرار گرفتهاند.
تحولات اخیر در فارکس
معرفی پلتفرمهای معاملات الکترونیکی در دهه 1990 بازار فارکس را به شدت تغییر داد و آن را در دسترستر، کارآمدتر و نقدتر کرد. نقاط عطف نظارتی، مانند ایجاد اتحادیه پولی اروپا و راهاندازی یورو در سال 1999، چشمانداز ارز را تغییر داد. بحرانهای اقتصادی، مانند بحران مالی جهانی ۲۰۰۸، بحران بدهی اروپا در سال ۲۰۱۰، و همهگیری اوایل دهه ۲۰۲۰ نیز عمیقاً بر جفت ارزها تأثیر گذاشت و منجر به افزایش نوسانات و تغییرات در بازار شد. پرمعاملهترین جفتهای ارزها شامل EUR/USD، USD/JPY، GBP/USD، و USD/CAD میشود. این جفت ارزها به دلیل اقتصاد و ارزهای آنها، بخش قابل توجهی از معاملات جهانی فارکس را تشکیل میدهند. با افزایش رشد اقتصادی در چین و هند در سالهای اخیر، ارزهای بازارهای نوظهور، مانند یوان چین (CNY) و روپیه هند (INR) نیز شهرت بیشتری پیدا کردهاند. با این وجود، آنها هنوز در لیست ارزهای مورد معامله قرار نگرفتهاند. علاوه بر این، ظهور ارزهای دیجیتال، بعد جدیدی را به بازار فارکس معرفی کرده است، به طوری که برخی از سرمایهگذاران آنها را جایگزین ارزهای سنتی فیات میدانند. با اینحال، ارزهای رمزپایه در مقایسه با امواج جزر و مدی که روزانه با ارزهای فیات معامله میشوند، کاهشی در جریان ارز دارند. براساس اطلاعات سایت خبری کریپتو (Crypto)، ، ارزش تمام معاملات روزانه کریپتو را حتی در روزهای پر معامله، کمتر از 1% معاملات روزانه فارکس بوده است.
انواع بازارهای مختلف فارکس
انواع مختلفی از بازارهای فارکس وجود دارد. سه نوع کلیدی از بازارهای فارکس شامل موارد زیر هستند:
- بازار معاملات اسپات یا نقدی (FX Spot)
- بازار معاملات فوروارد (FX Forwards)
- بازار معاملات فیوچرز یا آتی (FX Futures)
- بازار معاملات آپشن یا اختیار معامله (FX Options)
- بازار معاملات سوآپ (FX Swaps)
در ادامه در مورد هرکدام از بازارها توضیحاتی ارائه خواهد شد.
بازار معاملات اسپات یا نقدی (FX Spot)
بازار معاملات اسپات یا نقدی (FX Spot) مبادله ارز بین خریداران و فروشندگان با نرخ ارز فعلی است. این بازار بخش زیادی از معاملات روزانه ارز را تشکیل میدهد. شرکتکنندگان عمده در بازار اسپات شامل بانکهای تجاری، سرمایهگذاری و مرکزی و همچنین دلالان و سفتهبازان هستند. بانکهای بزرگ تجاری و سرمایهگذاری بخش عمدهای از معاملات نقدی را تشکیل میدهند و نه تنها برای خودشان، بلکه برای مشتریانشان نیز معامله میکنند. در ادامه برخی از ویژگیهای بازار فارکس اسپات آورده شده است:
دسترسی: اغلب به دلیل سادگی نسبی، نقطه شروع برای مبتدیان در معاملات فارکس است.
غیرمتمرکز: معاملات مستقیماً بین طرفین بدون صرافی مرکزی انجام میشود.
تسویه فوری: معاملات ظرف یک روز کاری (به اختصار “T+1”) تسویه میشود.
نرخهای لحظهای: منعکسکننده پویایی عرضه و تقاضای فعلی است.
بازار معاملات فوروارد (FX Forwards)
در بازارهای معاملات فوروارد (FX Forwards)، دو طرف توافق میکنند که یک ارز را با قیمت و مقدار تعیین شده در تاریخ آینده معامله کنند. دو طرف میتوانند شرکتها، افراد، دولتها یا سایر نهادها باشند. در ادامه برخی از ویژگیهای بازار معاملات فوروارد آورده شده است:
پوشش ریسک: از بازارهای معاملات فوروارد برای مدیریت ریسک ارز از طریق قفل کردن نرخ ارز برای معاملات آتی استفاده میشود.
سفارشیسازی: قراردادها را میتوان بر اساس نیازهای خاص در مورد مبلغ، تاریخ تحویل و سایر شرایط تنظیم کرد. این باعث میشود این قراردادها نقد شوند.
تراکنشهای خصوصی: معاملات در بازار خارج از بورس (OTC) انجام میشود که حریم خصوصی و محرمانه بودن را ارائه میدهد.
ریسک طرف مقابل: شرکتکنندگان باید قابلیت اطمینان طرف مقابل را برای کاهش ریسک اعتباری طرف مقابل را ارزیابی کنند.
بازار معاملات فیوچرز یا آتی (FX Futures)
بازار معاملات فیوچرز یا آتی (FX Futures)، در عملکرد خود مانند بازارهای آتی هستند. با اینحال، تفاوت بزرگ این است که بازارهای معاملات فیوچرز از صرافیهای متمرکز استفاده میکنند که معاملهگران را در برابر ریسک طرف مقابل تضمین میکند. این کمک میکند تا اطمینان حاصل شود که بازارهای معاملات فیوچرز، به ویژه در مقایسه با بازارهای فوروارد دارای نقدشوندگی بالایی هستند. در ادامه برخی از ویژگیهای بازار معاملات فیوچرز فارکس آورده شده است:
معامله شده در بورس: در صرافیهای سازمان یافته مانند بورس کالای شیکاگو معامله میشود.
الزامات مارجین: شرکت کنندگان باید حسابهای حاشیه را برای پوشش زیانهای احتمالی حفظ کنند.
شفافیت: قیمتها و حجم معاملات در دسترس عموم است و ریسک طرف مقابل را کاهش میدهد.
بازار معاملات آپشن یا اختیار معامله (FX Options)
بازار بازار معاملات آپشن یا اختیار معامله (FX Options)، به معاملهگران امکان خرید یا فروش گزینههای ارز را میدهد که به دارنده این حق را میدهد (اما نه تعهدی)، مبادله ارز را با نرخی خاص قبل از یک تاریخ معین انجام دهد. در ادامه برخی از ویژگیهای بازار بازار معاملات آپشن آورده شده است:
پوشش ریسک و سفتهبازی: هم برای پوشش در برابر حرکات نامطلوب ارز و هم برای اهداف سفتهبازانه برای سود بردن از حرکت قیمت استفاده میشود.
هزینههای حق بیمه: خریداران حق بیمهای را برای گزینه پرداخت میکنند که میتواند در نظر گرفتن هزینه باشد.
بازار معاملات سوآپ (FX Swaps)
بازار معاملات سوآپ (FX Swaps)، ارز شامل مبادله دو جریان نقدینگی به ارزهای مختلف است. سوآپ اغلب توسط بانکها و موسسات مالی برای مدیریت قرار گرفتن در معرض ارز و نقدینگی استفاده میشود. این بازار دارای ویژگیهای مختلفی است. برخی از مهمترین ویژگیهای این بازار به صورت زیر است:
معاملات مضاعف: شامل یک معامله لحظهای و به دنبال آن یک معامله آتی است.
مدیریت نقدینگی: به موسسات کمک میکند تا موقعیتهای ارزی و نقدینگی خود را مدیریت کنند.
قابل تنظیم: شرایط را میتوان با نیازهای طرفین درگیر تنظیم کرد.
جمع بندی
در این نوشتار مروری بر بازار فارکس و انواع مختلف بازارها در آن پرداخته شد. معاملات فارکس چندین مزیت را نسبت به سایر بازارها ارائه میدهد که شامل مانند انعطافپذیری با انواع قراردادها و معاملات 24 ساعته در روز و برای پنج روز هفته است. این بازار همچنین به سرمایهگذاران اجازه میدهد که با اهرم، 20 تا 30 برابر، حجم معاملات خود را افزایش دهند که میتواند سود را به صورتی چشمگیر افزایش دهد. با اینحال، ریسکهای قابل توجهی مانند نوسانات بالا، پتانسیل زیانهای مربوط به اهرم و نیاز به درک عمیق بازار را نیز به همراه دارد. معاملات فارکس به یک رویکرد منضبط، استراتژیهای مدیریت ریسک قوی و آموزش مداوم نیاز دارد. معاملات فارکس میتواند برای کسانی که مایل به سرمایهگذاری زمان و تلاش برای پیمایش پیچیدگیهای آن هستند، مفید باشد. با اینحال، بسیار مهم است که با احتیاط و یک استراتژی آگاهانه به آن برای کاهش خطرات ذاتی نزدیک شوید. همچنین در این مطالعه انواع مختلف بازارهای معاملاتی در فارکس و همچنین ویژگیهای هرکدام از این بازارها نیز مرور شده است.